't past net!

Sommige planologen en stedenbouwkundigen hebben een vreemd gevoel voor humor. Ze zoeken een hele smalle ruimte tussen twee bestaande gebouwen en bedenken dat daar nog prima een woning past. Voor Klein Wonen Magazine vond ik een paar van die spectaculaire sandwichwoningen. Ze zijn allemaal ultra smal, maar het Keret huis spant de kroon met 152 centimeter op het breedste punt. Verwonder en verbaas je: ’t past net!

Quay House in Conway Wales, staat bekend als het "kleinste huis van Groot-Brittannië" (bevestigd door het Guinness Book of World Records in 1920). Tot 1900 werd het kleine rode huis, van slechts 1,83 bij 3 meter, bewoond door een visser van 1,8 meter lang. Het is nauwelijks te bevatten dat er genoeg ruimte is voor een slaapkamer (boven) en een woonkamer (beneden), maar toch is dat gelukt. Er zijn eenvoudige kookfaciliteiten en een waterkraan achter de trap. 

Fotocredits: the smallest house Ltd

Keret House, ontworpen door Jakub Szczesny, bevindt zich in Warschau. De woning is gebouwd in een restruimte tussen twee bestaande panden en heeft een oppervlakte van circa 11 m2. Op het breedste punt meet de ruimte slechts 152 centimeter. Het huisje wordt gebruikt als tijdelijke accommodatie voor reizende schrijvers en heeft aan weerszijden twee ramen voor dwarsventilatie. De witte kleur van het interieur en de doorschijnende materialen op het dak en op de westelijke gevel zorgen de hele dag voor gereflecteerd licht dat het effect van claustrofobie minimaliseert.

Jakub Szczesny moest de nodige puzzels oplossen voordat de bouw kon worden gerealiseerd: ruimtegebrek,  infrastructuur, juridische vragen en natuurlijk de financiering. Maar doordat de maker en zijn bondgenoten volhardend en toegewijd waren aan de visie, wisten ze alle stakeholders te te overtuigen. Het resultaat is adembenemend. Fotocredits: Bartek Warzecha.

Meer voorbeelden

Tsuyoshi KobayashiAnother apartment Fotocredits: Koichi Torimura

Manifest Destiny, Mark A. Reigelman en Jenny Chapman

illustratie: Marcel van Mierlo

Hier vind je nog meer geslaagde : smalle huisjes

Lees het hele verhaal over deze bijzondere smalle huisjes op Klein Wonen Magazine:

't past net! (1)

't past net! (2)

Bijzondere biobased bouwmaterialen

Tiny House ontwerpers, bouwers en bewoners zijn vaak fanatiek fan van duurzaam bouwen en passen waar mogelijk biobased bouwmaterialen toe. Hout, hergroeibare isolatiematerialen en natuurlijke plaatmaterialen zijn al bijna standaard, maar er is meer.

Bouwbioloog Halbe Vlietstra is adviseur bio based bouwen bij Oldenboom BV, leverancier van biobased bouwmaterialen. Halbe vertelt ons vol enthousiasme over bio based materialen, waar we misschien nog niet zo vaak van hebben gehoord. Maar hij geeft eerst een overzicht van de wat meer bekende toepassingen.

Foto rechts: Chiela van Meerwijk. Houtskeletbouw 

Hout is een eeuwenoud bouwmateriaal, dat een nieuwe groeifase doormaakt door de aandacht voor hergroeibare en duurzame materialen. Halbe herkent deze ontwikkeling: ‘Wij merken dat hout een steeds meer gewaardeerd bouwmateriaal wordt, met name de HSB (Houtskeletbouw) neemt significant toe, maar ook de vraag naar CLT (Cross Laminated Timber) groeit, soms in combinatie met HSB. De opkomst van Tiny Houses heeft zeker een positieve invloed op het gebruik van hout. Het laat de vele mogelijkheden van bouwen met hout zien.’

Afgelopen decennia hebben ook andere biobased materialen een vaste plek verworven bij groene bouwers. Halbe heeft met veel van die materialen goede ervaringen: ‘Dit zijn inmiddels breed geaccepteerde bouwmaterialen die bijvoorbeeld worden toegepast als isolatiemateriaal. Denk aan hennep, vlas, cellulose, schapenwol, kurk, houtvezel, gerecycled textiel en stro.’

Foto links: Marjolein Jonker. Een toepassing van schapenwol en Celit houtvezel isolatie in een Tiny House. 

Ook wordt veel onderzoek gedaan naar nieuwe groene bouwmaterialen, die we kunnen verbouwen zonder de voedingsketen te verstoren. Een geweldige plant, de Lisdodde, krijgt bijvoorbeeld steeds meer aandacht. De stilstaande lucht in de gesloten cellen zorgt voor extra isolatie. En bamboe, dat constructief sterk is, vind je steeds vaker als interieuroplossing en in meubels.

Foto rechts: BZW Holland Gramitherm, bermgras toegepast in isolatieplaten.

Halbe is enthousiast over de nieuwe mogelijkheden: ‘Bermgras is in opkomst. Dit is maaisel dat vrijkomt bij maai- en onderhoudswerkzaamheden langs wegen, taluds, natuurgebieden en waterwegen. Als isolatie in dak, gevel en vloer is het een goed ecologisch alternatief voor minerale wol. Met z’n ecologische voetprint en vergelijkbare eigenschappen met die van houtvezel, cellulose en hennep heeft dit nieuwe ecologische materiaal volgens mij een goede kans van slagen.’

Ook mycelium wint terrein. Halbe legt uit: ‘De zwamvlok of het mycelium is het netwerk van alle draden van een schimmel. De schimmeldraden worden ook wel hyfen genoemd. Meestal zit de zwamvlok onder de grond. Mycelium is in het Biosintrum te Oosterwolde verwerkt als akoestische isolatie in de congreszaal en dat werkt prima.’

Het is nog wel een uitdaging voor de nieuwste biobased bouwmaterialen om een vaste plaats te verwerven bij groene bouwers: ‘De grootste uitdaging voor deze materialen is de marketing en de toepassing in de bouw. Wat kun je er mee en hoe construeer je een dak of gevel met deze materialen, dat voldoet aan ons bouwbesluit.’

Bovenstaande blog heb ik eerder gepost op TinyFindy

Alfabet architectuur

illustratie Marcel van Mierlo

Z-profielen, H-profielen en U-profielen worden al decennialang gebruikt in de bouw. De letter staat voor de vorm van een doorgezaagd profiel van bijvoorbeeld aluminium. Maar een A-frame is iets nieuws, een opkomende constructievorm voor woningen, waarbij de gevel op de hoofdletter A lijkt. Voor Klein Wonen Magazine ging ik op zoek naar Alfabet architecten, die nu al succesvolle voorbeelden laten zien van kleine A-frame gebouwtjes. Architect Daan Bakker is een van de winnaars van de Tiny House ontwerpwedstrijd voor de Bouw Expo Almere Poort (2016). Hij heeft een bijzonder concept ontwikkeld, dat vooral uit dak bestaat: ‘Het dak is het goedkoopste bouwelement van een woonhuis en dat laten we doorlopen tot op de fundering.’

Wat heb je nodig om te wonen? Daan Bakker: ‘Een dak boven je hoofd, dat is eigenlijk het belangrijkste. Tiny-A is precies dát, een dak dat is verankerd aan een funderingsplaat.’ Tiny-A heeft een oppervlak van 50m2 en voelt ruim aan dankzij de vrije hoogte onder het dak van zeven meter. Een groot meubel organiseert het interieur en combineert zowel kast, keuken als trap. Bovenop de keuken en de badkamer is een kleine intieme mezzanine waar je kunt slapen of werken.

De hoge kamer met verdiepingshoge pui is een flexibele leefruimte. Dankzij de kast en opklapbare tafel heb je maar een paar meubels nodig. Ook in de slaapruimte is een vaste inbouwkast gemaakt. En als je wilt is er nog de mogelijkheid om een extra tussenvloer in de nok te hangen. Fotocredits: DaF-architecten

Paulien Doedee heeft haar eigen A-frame huisje gebouwd in Minitopia, Den Bosch. Een bijzonder project, want het a-frame functioneert niet als draag constructie maar als kas om het huis heen. Paulien vertelt bevlogen over haar drijfveren: ‘Mijn behoefte om naast een fijne binnenruimte, ook een fijne buitenruimte te creëren, wordt ingevuld door met een A-frame kas over een rails te rijden.’

Dit zorgt voor een flexibele woonomgeving, die aangepast kan worden door het A-frame te verplaatsen. ‘Zo kan ik spelen met de seizoenen en het licht. De binnenzijde van de A-frame kas wordt verticaal beplant om m’n huisje te omhullen met een groene deken. De geometrische en minimalistische vormgeving vormt een mooi contrast met de planten. De woning zelf is opgebouwd uit prefab segmenten en is zo ontworpen dat eventuele uitbreiding en ontmanteling mogelijk is.’ Fotocredits: Marcel van Mierlo

Meer voorbeelden:

Alla Ponomareva, design Derek Diedricksen

Wiki House Barn UK

Hier vind je nog meer geslaagde Tiny a -frames

Lees het hele verhaal over deze bijzondere huisjes op de site van Klein Wonen Magazine:

Alfabet architectuur (1)

Alfabet architectuur (2)

Erfdelen

Pieter Parmentier is initiatiefnemer van ‘erfdelen’. Een mooi concept dat inspeelt op de leefruimte die de komende decennia ontstaat op het platteland. Als oplossing voor leegstand in boerderijen maak je een erfdeel: vijf kleinschalige woningen, waarvan één in de bestaande boerderij, rond een land- en gemeenschappelijk erf. De reacties zijn talrijk en hartverwarmend en de groep helpers en liefhebbers groeit als kool. Was jij al van plan je te vestigen tussen de weilanden? Dan is dit misschien wel wat voor jou!

Al jaren horen we zorgwekkende berichten over de toekomst van ons platteland. Opvolging van gepensioneerde agrariërs blijkt een probleem en agrarische regio’s hebben steeds vaker te maken met krimp. Maar er is hoop, weet Pieter: “Ik heb ontdekt dat veel mensen serieuze belangstelling hebben om er te wonen. We zien de ontwikkeling dat medelanders kleinere huizen willen en de behoefte hebben om samen te wonen en elkaar te helpen.”

In Nederland komen per dag vijf boerderijen leeg, blijkt uit onderzoek van Alterra. Pieter zegt: “De informatie over de locaties van VAB’s (vrijkomende agrarische bebouwing) is in verband met privacy niet beschikbaar. In de praktijk kan het dus nog best ingewikkeld zijn om leegstand op te sporen. Maar ons onderzoek heeft inmiddels wel wat handreikingen opgeleverd.”

De verwachting is dat het aantal VAB’s nog zal groeien de komende jaren en dat het per erf om steeds grotere gebouw volumes gaat. Recent werd bekend dat in Brabant naar verwachting in de komende drie jaar 1/3 van alle boeren stopt. Pieter: “We denken met ons erfdelen concept een bijdrage te kunnen leveren aan de vitaliteit en het goede leven op het platteland. Uit alle positieve reacties die we tot nu toe uit het hele land kregen, maken we op dat veel mensen op dezelfde lijn zitten. We zien dat 3/4 van de respondenten vijftig plus is maar dat er ook veel jongeren en gezinnen reageren.”

Het minimumaantal wooneenheden dat nodig is voor een vitale leefgemeenschap is ongeveer 5. Dit aantal past qua beleving bij de wensen van de initiatiefnemers en bij schaal en sfeer van een (historisch) boerenerf. De woningen worden levensloopbestendig. “Je moet er in een rolstoel rond kunnen rijden en dat geldt ook voor het erf.” vult Pieter aan. Bovendien biedt de boerderij mogelijkheden om op termijn zorgfaciliteiten te realiseren. En een belangrijk idee achter de erfdelen opzet is dat je elkaar zo nodig met allerlei zaken kunt helpen, van boodschappen doen tot een lift geven tot een oogje in het zeil houden tot ……… “Maar voor alle duidelijkheid: ook voor jongeren is dit concept interessant. Zoals speel- en oppas mogelijkheden voor de kinderen, gezamenlijk tuinieren, thuis werken, et cetera.”

Vanzelfsprekend denken ze ook aan de noodzaak om minder fossiele brandstoffen te gebruiken en de CO2 uitstoot te beperken. Samenwerken en aandacht voor elkaar zijn de sociale uitgangspunten. Passief en low tech is de bouwkundige insteek. “Bovendien kunnen we onder andere door het delen van spullen en verantwoord water- en energiegebruik een mooie bijdrage leveren aan een betere wereld voor onszelf en generaties na ons.”

Het bevorderen van kennisuitwisseling is een belangrijk doel van de erfdelen site. En er komt een handboek aan om het realiseren van geslaagde erfdelen projecten te bevorderen. Dat handboek is niet alleen bedoeld om erfzoekers te faciliteren maar ook verkopers, gemeenten, financiers en anderen. Pieter Parmentier besluit: “Deze kleinschalige projecten zijn voor de meeste betrokkenen nieuw. Een optie is ook om een kant en klaar projectplan te ontwikkelen waarmee woongroepen aan de slag kunnen. En zelfs bouwpakketten voor woningen zijn denkbaar. Ik kan me heel goed voorstellen dat er combinaties komen met Tiny Houses. Veel mensen willen kleiner wonen en voor de een is klein iets anders dan voor de ander. En als er ruimten zijn op het erf voor gezamenlijk gebruik, zoals logeerkamers of een werkplaats, dan kunnen de woningen kleiner worden.”

Enkele interessante ontwikkelingen:
In Lettele wordt met medewerking van de gemeente Deventer gewerkt aan de ontwikkeling van één van de eerste erven volgens het Erfdelen concept in Nederland.
Erfdelen behaalde onlangs een eervolle tweede plaats bij de Vastgoedmarkt Woon Award en
bij de Duurzame Dinsdagprijs en staat in 2022 weer in de Duurzame Top 100 van Trouw.
Erfdelen was genomineerd voor een prijs: Challenge Doorstroming van de provincie Utrecht.
Erfdelen ontwikkelt samen met de Rabobank een marktplaats vraag en aanbod boerenerven.
De gemeente Ede werkt aan drie Erfdelen projecten.
Met de WUR is erfdelen een onderzoek gestart naar de maatschappelijke meerwaarde van
Erfdelen onder andere voor het platteland.
Steeds meer gemeenten blijken bereid om mee te denken.
Erfdelen werkt aan een boek Basisboek Erfdelen.

Bovenstaande blogpost is een update van de het verhaal dat ik schreef voor TinyFindy

Illustraties: Stephanie Heckmann

Happy campers!

Van een oude bestelbus of brandweerwagen kan je prima een camper maken, waarmee je de wereld rond reist. Collectief Soepel heeft een aantal campers gebouwd, die je kan zien op: Collectief soepel.nl. Derek Diedricksen, frontman van de metal-act Inverter en auteur van Micro Living  verbouwde ook een bestelbus tot mobiel Tiny House. In deze blog zet ik de camper kampioenen in de spotlights.

In deze 4×4 Mercedes Vario, een voormalig zwitserse brandweerwagen, gaat een gezin van vijf permanent wonen. Het interieur is ontworpen en gerealiseerd door Collectief Soepel in nauwe samenwerking met de klant, en de opbouw en techniek is door Doncamp gerealiseerd.

In het interieur staat een balans van praktisch ruimtegebruik en gevoel van ruimte centraal. Het resultaat is een prachtig interieur vol met natuurlijke vormen en materialen.

De keuken is gemaakt van berken multiplex met een essen werkblad. Bijzonder is de bovenkast met gebogen onderkant, die ronde raam accentueert. De rest van de bovenkasten hebben deuren van GOGO plastics, 100% gerecycled materiaal. Veel details zijn gemaakt uit plato-wood.

In de alkoof is nog een bed, waar je met klimgrepen in kan klimmen. Wil je meer plaatjes zien? Klik hier Mercedes Vario

Het collectief heeft ook de complete camperinrichting van een gloednieuwe 4×4 MAN bus verzorgd. Felix en Mees namen de leiding over dit project, waarbij in het kale karkas van de bus onder andere een douche, toilet, slaapplaatsen en een zithoek werden gebouwd: Man 4 x 4

De mobiele keukenunit kan zowel binnen als buiten de bus worden gebruikt.

De camper heeft een aantal bijzondere eigenschappen. Zo was één van de wensen van de klant dat in het achterste gedeelte van de bus aan motoren kan worden gesleuteld. Verder is het aan de buitenkant niet te zien dat dit een camper is, hij valt helemaal weg tussen het normale verkeer.

Derek Diedricksen (USA) is Tiny House pionier van het eerste uur en frontman van de metal-act Inverter. Hij verbouwde recent een bestelbus tot mobiel Tiny House met 100% gebruikte materialen. Wil je weten hoe? Bekijk dan deze inspirerende video (misschien moet je het volume  aanpassen): boxtruck conversie van Derek Diedricksen

Een eeuw geleden waren er ook al creatievelingen in de USA, die een rijdend onderstel met motor gebruikten om een huis op te bouwen en op reis te gaan. Verbaas je over de grondleggers van de hedendaagse camper, die zich hier presenteren;

Finny en Bob, verliefd op de Caraïben

Finny Thow (een Tiny House op wielen) begon twee jaar geleden samen met z'n vakantiereisgezel Bob Spacious aan een rondreis door Europa en avontuurde daarna door Afrika. Op beide boekjes, die in beperkte oplage zijn uitgebracht, kreeg ik superleuke reacties. Alle reden om de vrienden een derde reis te laten maken door Zuid- en Midden-Amerika: Finny en Bob, verliefd op de Caraïben.

Raymond Kool van Klein Wonen Magazine/Tiny Publisher heeft het boekje weer op een fantastische manier vorm gegeven en een mooie symbiose gevonden tussen m'n  verhaal en de tekeningen. 

Vind je het leuk om het verhaal te lezen?:

De pdf kan je hieronder gratis downloaden: Finny en Bob verliefd op de Caraïben

Wil je een van m'n boekjes over Slim Ruimtegebruik lezen als gedrukt exemplaar? Kijk dan eens op de boekenpagina van: LEVEN in Tuinen'

Eerder verschenen in deze reeks:

Finny en Bob ontdekken Europa

Finny en Bob, dwars door Afrika

Living LAB 040

LAB 040

Living LAB 040 opende eind oktober haar EXPO terrein tijdens de Dutch Design Week (DDW).
Jos Lichtenberg is enthousiast over de next step: 'Het Living Lab 040 maakt grote stappen. Na een tijd van onderzoek en voorbereiding worden momenteel de eerste drie pilot woningen gerealiseerd. De volgende volgen binnen enkele weken en zo schalen we verder op.' De witte objecten op de afbeeldingen zijn prematuur, de wat gekleurde objecten worden binnenkort gerealiseerd of worden nu gerealiseerd. Op het vogelvlucht perspectief zie je vooraan de buurtkamer en achterin de stadskamer. 

LAB 040 

In het noorden van Eindhoven wordt  Buurtschap te Veld gebouwd. Een bijzondere wijk, met zo’n 670 woningen die in kleine groepjes verspreid in het landschap staan. Het is de bedoeling om betaalbaar en duurzaam te kunnen wonen in een fijn en avontuurlijk thuis. 'Hier woon je in het groen samen met je buren, en met de stad nabij. Hier huur je een woning of bouw je zelf iets. Hier onderzoeken we samen een nieuwe manier van wonen.' In een raamwerk van bos en struiken worden ‘kamers’ gemaakt, waarin 30 tot 80 woningen worden gebouwd, die samen een mini-buurtje vormen. Elke kamer heeft een eigen karakter: de een is bijvoorbeeld meer stedelijk, in een ander staan zelfgebouwde woningen en in weer een andere kamer is ruimte voor appartementen in ’t groen. Jos toont met gepaste trots de virtuele maquette van LAB 040. 'Met gaming technologie maken we beelden van het LAB zoals het zou kunnen worden. Door de gaming techniek kunnen we razendsnel wijzigingen doorvoeren. Tevens hebben we de eerste AR toepassingen hierop ontwikkeld. Een van de beelden bevat een Avatar, waarmee je rond kunt lopen, binnen kunt stappen, et cetera.'

LAB 040

Living LAB 040 landt in drie kamers van het Buurtschap te Veld. Jos legt uit wat de opzet is: 'Hier ontdekken we samen hoe de stad van morgen eruit kan zien. Een stad die aantrekkelijk is om te wonen en waar het welzijn van de inwoners centraal staat. Een stad die wendbaar is en efficiënt georganiseerd en waar iedereen zijn verantwoording neemt en bewust omgaat met elkaar en de aarde.' Living LAB 040 gaat op zoek naar manieren van betaalbaar, fijn en duurzaam wonen in een verdichte stad. 'We gaan hier samen werken aan baanbrekende innovaties die fijn wonen mogelijk maken. Vernieuwende woonconcepten die gaandeweg worden aangepast, verbeterd of vervangen.'

In het Living LAB 040 worden 119 ontdekwoningen gerealiseerd. Bewoners kunnen meedenken en mee-experimenteren. Jos: 'Samen met gelijkgestemden ontdek en ontwerp je mee aan jouw stad van morgen.' De ontwikkeling van Living LAB 040 gaat in fases. 'Hoe het wonen in Living LAB 040 er uiteindelijk uit komt te zien? Dat is nog niet bekend. Dat is ook het leuke! Bewoners gaan dat samen met ons ontdekken. De eerste drie woningen van Ferlem zijn in aanbouw.'

Een paar voorbeelden van de deeleconomie in een ander reeds gerealiseerd groepje woningen in Buurtschap te Veld

Buurtschap te Veld

Buurtschap te Veld

Buurtschap te Veld